Kosningar 2016 nr. 1:Menntamál

Fyrir það fyrsta.

Þetta er ekki hlutlaust blogg.  Ég sit á lista Bjartrar Framtíðar í Reykjavík Suður en hef nýlega sagt mig úr stjórn flokksins.  Er að mínu mati frjálslyndur í stjórnmálaskoðunum, rétt hægra megin við miðju, alþjóðasinnaður.

Þessi blogg mín eru þó ekki endilega skoðanir þess flottasta fólks sem situr efst á listum BF...þó ég voni auðvitað að þau séu mér sammála.  Nú langar mig sjálfum að opinbera hvað mér finnst.  Málamyndalaust...og byrja á menntamálum.

Menntakerfið

Alþingiskosningar eru svosem ekki vettvangur alls kerfisins. Eftir flutning leik- og grunnskóla til sveitarfélaganna er hlutverk Alþingis fyrst og síðast að setja stefnuna almennt.  Svona búa til námskrár og reglugerðir sem styðja við starfið á því skólastigi.

Hvítbók og alls konar tilfærslur á umgjörð samræmdra prófa og ekki síst flutningur úr grunn- og upp í framhaldsskóla hefur heldur betur haft áhrif á vinnu á grunnskólastiginu. 

Það er örugglega freistandi fyrir þá sem komast til valda núna að umturna og breyta til baka.  Sem á alls ekki að gera.  Það er að sjálfsögðu vert að skoða öll þessi atriði þar sem ég held að gott væri að horfa til þess að fá virkari raddir grunnskólans í endurskoðun og þróun.  Því það er vissulega orðið...þróun...nýta það sem tókst en leiðrétta og laga til. Ég er sammála grunnhugsuninni.

Það er hins vegar algert lykilatriði að ríkið og sveitarfélögin setjist niður á næstu fjórum árum og endurskoði þá upphæð sem að sveitarfélögin fá uthlútað til reksturs grunnskólanna.  Sú upphæð sem að var lögð til þegar við fluttum verkefnið frá ríkinu var of lág og þær kröfur sem samfélagið gerir til skóla án aðgreiningar eru einfaldlega þess eðlis að íslenska ríkið á að koma að því borði á þann hátt að betur verði gert.  Einmitt vegna laga þeirra og reglugerða sem að ríkið hefur sett af stað.

Framhaldsskólinn hefur búið við fjársvelti nú um nokkurt sinn.  Hrunið fór mjög illa með kerfið og í niðurskurðinum sem því fylgdi misstu ansi margir skólar frá sér verkefni sem að báru með sér mikil gæði náms.  Nám í framhaldsskólum er almennt einsleitara og einungis allra langstærstu skólarnir geta boðið upp á einhverja fjölbreytni.  Þar verður að koma til skörp breyting, það er óásættanlegt að allir séu steyptir í næstum því sama mót á milli 16 og 19 ára aldurs.

Brottfallið í framhaldsskólunum er annað mál sem verður að fara að horfa á.  Á einhvern undarlegan hátt hefur það verið tengt styttingu framhaldsskólans í þrjú ár.  Ég ætla að leyfa mér að leiðrétta þá þvælu að stærsti hluti brottfallsnemenda séu þeir sem að vilja klára hratt.  Stærsti hópur þeirra sem ekki klára námið eru þeir sem einmitt ráða ekki við stanslausar bóknámskröfur og kröfur um að vinna hratt.  Þar geta verið nemendur með alls konar sérþarfir, en stærsta ástæðan er að mínu mati það samfélag sem við höfum skapað og búið til vandamál sem að ekki er tekið á í framhaldsskólunum vegna þess einfaldlega að ekki hefur fengist til þess fjármagn.  Þarna á ég við nemendur sem búa við kvíða, ofsahræðslu, þunglyndi, félagslega einangrun og búa við ástæður fátæktar eða annarra brotinna aðstæðna.  Svarið er svo einfalt.  Auka verulega fjármagn til náms- og starfsráðgjafara á efsta stigi grunnskólans og í framhaldsskólanum.  Það er fyrsta skrefið, svo er að fá inn fagaðila eins og sál- og félagsfræðinga.

Það að gera þetta ekki er ávísun á gríðarlega sóun á mannauði þess unga fólks sem á það annars á hættu að lenda utanveltu í samfélaginu.

Háskólastigið

Hér þarf tvennt.

A) Skólana alla þarf að styðja til samstarfs.  Sú umræða um að við ráðum ekki við "alla þessa skóla" er ekki rétt.  Það mun stöðugt fjölga þeim sem að stunda háskólanám og þeir hafa meira sameiginlegt en það sem sundrar.  Ríkið þarf að stýra þeirri umræðu og leiða þá að borði, vissulega þarf að vera samkeppni, en sú samkeppni þarf að vera á þeim grunni að framtíð þeirra sé möguleg.  Það er t.d. fín byggðapólitík þar sem nokkrir háskólanna bjóða upp á störf fyrir vel menntað fólk í samfélögum sem ekki hafa upp á mörg slík að bjóða.  Þetta þýðir að sjálfsögðu það að fjárfesta meir í skólunum og þeim mannauðsstóriðjum sem þeir hafa að geyma.

B) Endurskoða námslánakerfið.  Sem foreldri námsmanns er alveg ljóst að LÍN hefur alls ekki sama hlutverk og þegar hann bjargaði því að mér tækist að klára háskólanám.  Ég efa það ekki að fjárþörfin til LÍN er mikil og vel má vera að í einhverjum tilvikum hafi lán verið of mikil til ákveðinna og afskriftir því einhverjar. EN....

Ísland verður að bjóða upp á það að allir eigi möguleika á að læra það sem hugur þeirra stendur til.  Það er einfaldlega ekki þannig núna.  Því VERÐUR að breyta.  Tillögur Mennta- og menningarmálaráðherra eru "peningatillögur" á undan "mannauðstillögum".  Ég tel galið að LÍN sé rekið eins og hver önnur bankastofnun.  Það verður að hafa það sem æðsta hlutverk námslánakerfis að það verði til þess að einstaklingar geti einbeitt sér að námi, þeir dugi til lágmarksframfærslu námsmanns á meðan á námi stendur...og draga úr öllum þeim girðingum sem nú hafa verið reistar varðandi vinnuframlag námsmanns á meðan námi stendur.  Vissulega er hægt að hafa skerðingar varðandi tekjur námsmanns en þær eru fáránlegar í dag.

 

Samantekt

Menntakerfið okkar hefur þurft að taka á sig skell frá hruni.

Því miður hefur það verið þannig að sökum þess að ekki hafa verið stigin nein stór skref til baka í stærsu kerfunum.  Nú er svo komið að fjársvelt kerfi eru orðin norm.  Jafnvel enn ekki búið að ákveða að hætta niðurskurði!

Það er galið og því verður að breyta.  Menntun er lífæð hverrar þjóðar og við verðum að styrkja hana mun veglegar en nú er gert!